۶ آگوست ۲۰۲۰، ساعت ۱۷:۱۷ 
۵ دقیقه برای مطالعه
۰ نظر
نویسنده: ثـنـا مرزبان در مطالب قبلی راجع به نوسنگی خواندیم و فهمیدیم که انسان غارنشین به کشاورزی و یکجا نشینی رو‌آورد و چطور اولین جرقه‌های تمدن زده‌شد و انسان پا در جاده‌ای گذاشت که اکنون به ما و زندگی شهرنشینی امروزی رسیده‌است، اما این پایان راه نخواهد بود؛ بی‌شک من و شما که اکنون نفس می‌کشیم تمام این راه را نخواهیم دید اما، برای ما، به عنوان بشری که همواره در حال تکامل است، این مسیر ادامه خواهد داشت. زمانی که در داس حاصلخیز انسان با اهلی کردن حیوانات و اختراع چرخ و قایق زندگی خود را دگرگون می‌کرد، در اروپا یادمان‌هایی از جنس سنگ، سر به فلک کشیده و از این دوران به یادگار مانده‌اند. این سنگ‌ها که ارتفاع‌های یک تا چند صد متری دارند، بیشتر در غرب اروپا کشف شده‌اند، اما در خارج از اروپا نیز یافت می‌شوند. به این سنگ‌ها « درشت سنگ » یا « مگالیتس » می‌گویند و فرهنگی که منجر به ساخت این درشت سنگ‌ها شده‌است « فرهنگ درشت سنگی » می‌گویند.
این مگالیتس ها از ۶۰۰۰تا ۲۰۰۰ سال پیش از میلادبه وجود آمده‌اند و جنس این سنگ ها اغلب از سنگ‌های رسوبی و کبود است.
نخستین مگالیتس ها
نخستین نمونه‌های مگالیتس در نزدیک اولین دهکده‌های اروپا به‌وجود آمدند، یعنی در جنوب اسپانیا و پرتغال امروزی. احتمالاً ساکنان این دهکده‌ها اهل سرزمین‌های خاور نزدیک بودند که به خاطر گسترش سرزمین یا دلایل دیگر به این محل کوچ کرده‌بودند؛ گویا مگالیتس‌ها نتیجه‌ی نفوذ فرهنگی خاور در این منطقه بودند که بومیان به خوبی آن را پذیرفته و حدود ۲۰۰۰ سال پیش از میلاد از امتداد ساحل اقیانوس اطلس به سوی شمال یعنی انگلستان و ایرلند گسترش یافتند که از شهرت و عظمت بیشتری برخوردارند. به طوری که امروزه مشهورترین مگالیتس « استون‌هنج »، در دشت سالزبری، جنوب انگلستان، سالانه هزاران توریست را از سراسر دنیا جذب این منطقه می‌کند.
انواع مگالیتس‌ها
مگالیتس‌ها سه نوع هستند:
- «دولمن‌ها» یا ساختمان‌های تخته‌سنگی که از چند سنگ عمودی و یک تخته‌سنگ که به صورت افقی به جای سقف روی آن‌ها قرار دارد. واژه دولمن از اصطلاح « تائول مائن » گرفته شده‌است. تائول در زبان برتونی به معنای تخته و مائن به معنای سنگ است و اولین بار توسط افسری فرانسوی به کار برده شده‌است. دولمن‌ها کاربرد مذهبی داشتند و اغلب بقایای گورهای دالانی هستند و از این نظر شباهت زیادی به گورهای «لانه زنبوری» میسنی در یونان دارند. در اغلب دولمن‌ها حفره‌ای برای روح وجود داشت، چون اعتقاد داشتند روح قادر بود به سنگ جان ببخشد.
برخی از پژوهشگران اعتقاد دارند دولمن‌ها به عنوان جایگاه خرد مخصوص رئیس قبیله ساخته‌شده بودند تا او در این مکان به مدیتیشن بپردازد و یا در بعضی از مناطق دولمن‌ها نماد زنانگی، مادر زمین و عالم اموات را داشتند.
- «منهیرها» که در زبان برتونی به معنای سنگ افراشته است، به مگالیتس های قائم که در ردیف‌‍‌های موازی و گاهی به طول چند کیلومتر چیده شده‌اند و نه تنها در اروپا بلکه در آمریکا نیز وجود دارند و قدمت آن‌ها بین ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد تا صدر مسیحیت متغیر است. روی برخی از منهیرها نقش‌هایی از خورشید وجود دارد که احتمال کاربرد فلکی و نجومی آن را افزایش می‌دهد، هرچند کاربرد منهیرها در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. به اعتقاد برخی از پژوهشگران به عنوان پناهگاه یا اجتماع برای مراسم مقدس با ماهیت نجومی استفاده می‌شد و به اعتقاد برخی دیگر برای پرستش یا آرامگاه به کار برده می‌شدند، اما در تمام نظریه‌ها به هدف مذهبی آن اشاره شده‌است.
در بعضی از مناطق منهیرها نماد مردانگی داشتند.
- «کروملک‌ها» یا گرداسنگ‌ها که به مگالیتس هایی از نوع دولمن و منهیر که دایره‌وار برپا شده‌اند، می‌گویند. مهم‌ترین آن‌ها « ایوبری » و استون‌هنج در انگلستان است. ایوبری از نظر پگانیسم‌های مدرن اهمیت زیادی دارد، پگانیسم مدرن گروهی از جنبش‌های مذهبی و معاصر است که ریشه در پاگانیسم یا دوگانه پرستی دارد.
هدف برپایی مگالیتس ها
در حالی که آثار به جا مانده از نوسنگی در آسیا و به ویژه خاورمیانه از پیشرفت‌های بشر حکایت می‌کند آثار به جا مانده از دوران نوسنگی در اروپا به صورت درشت سنگ‌هایی هستند که کاربردشان به طور قطعی مشخص نیست. این تفاوت تمدن در دو قاره، سالیان سال باعث نتیجه‌گیری تاحدی اشتباه در مورد گسترش کند تمدن در اروپا می‌شد، اما چرا و چگونه بشر سنگ‌های بزرگ را جابجا می‌کرد و در مکان‌های مختلف قرار می‌داد؟ تمام احتمالات کاربرد مذهبی و آیینی این بناها را تایید می‌کند. در چند سال اخیر درباره‌ی استون‌هنج، مهم‌ترین و اسرارآمیزترین مگالیتس، تحقیقات زیادی شده است که هدف ساخت مگالیتس‌ها را تا حد زیادی مشخص می‌کند.
استون‌هنج اسرارآمیز
استون‌هنج مجموعه‌ای از سنگ‌های رسوبی و سنگ‌های کبود که کوچکتر هستند تشکیل شده است. سنگ‌های کبود حلقه‌ی بیرونی را تشکیل میدهند، حلقه‌ی نیمه‌باز بعدی که به شکل نعل اسبی که قسمت باز آن به سمت مشرق است را سنگ‌های کبود شنی که هر یک 45 تا 50 تن وزن دارند، تشکیل شده‌است.
اگر کسی در وسط این مجموعه بایستد و به بیرون نگاه کند، در برابر نقطه‌ای ایستاده‌است که خورشید در انقلاب صیفی، طولانی‌ترین روز سال که خورشید در بالاترین ارتفاع قرار دارد، از آن طلوع می‌کند. این امر اتفاقی نیست بلکه نشان‌دهنده‌ی دانش ریاضی و نجومی مردمان آن منطقه، قرن‌ها قبل از به‌وجود آمدن سیستم محاسباتی ساده است که در نوع خود حیرت‌انگیز است.
آزمایش کربن۱۴ و محاسبه میزان انحراف پرتو خورشید نشان می‌دهد که استون‌هنج در انقلاب صیفی ۱۶۸۰ سال پیش از میلاد برپا شده‌است.
افسانه‌ای درباره ساخت استون‌هنج وجود دارد که برپایی آن را به مرلینِ جادوگر نسبت میدهند که این سنگ‌ها را از ایرلند آورده‌است!
تحقیقاتی که سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ از استون‌هنج و مناطق اطراف آن شد، حقایق جالبی را فاش کرد. در این پروژه از عکسبرداری مغناطیسی و رادار‌های زمینی استفاده کردند و به این نتیجه رسیدند که استون‌هنج در مرکز یک شبکه‌ی پیچیده‌ی ساختمانی قرار دارد و اطراف آن ۹۰۰۰سال قبل، حتی پیش از برپایی استون‌هنج، آبادی وجود داشته و سنگ‌هایی که در ساخت استون‌هنج به کار گرفته شدند از ولز که ۲۶۰ کیلومتر دورتر است، آورده‌شده که با توجه به وزن سنگ‌ها و وسایل ابزاری انسان در دوران نوسنگی بسیار شگفت‌انگیز است. حفاری‌هایی که در استون‌هنج شد، ۵۸ قبر کشف کردند که بین آن‌ها فقط ۹ قبر متعلق به مردان است و چون این مکان برای طبقات بالای جامعه بوده، نشان از جامعه زن‌سالار نوسنگی است.
رومینا مبیّن 
۱ سال پیش 
ثـنـا مرزبان 
